و حالا مرگ است که از پله‌ها بالا می‌رود …

 

سینمای کلاسیکِ ژاپن تنها محدود به آن سه غول بزرگش همراه با چند فیلمسازِ نامدار همچون کوبایشی یا اوشیما نیست که هنوز که هنوز است شگفتی‌ها در خود نهان دارد. میکیو ناروسه یکی از این نام‌هاست و وقتی زنی از پله‌ها بالا می‌رود (به ویژه از میانِ انبوهِ فیلم‌هایش) یکی از کم‌ (قدر) دیده‌ شده‌ترینْ شاهکارهای کوچکِ این سینما. ساده اما غنی از جزئیات در شیوه‌ی داستانگو‌یی‌، و بیشتر غافلگیرکننده در طرح اجرایی‌اش همچون غالبِ فیلم‌های میزوگوچی، وقتی زنی از پله‌ها بالا می‌رود نیز داستانِ زنان است. هر چند، هم در نگاهِ ناروسه چیزی از جنسِ امید و ایمان به شخصیتِ خلق‌ کرده‌اش هست و هم در بازی ستاره‌ي محبوبش هیدکو تاکامینه کیفیتی دلپذیر که بی آنکه به هیچ یک از دو قطبِ صلابت و شکنندگی‌ بلغزد، این روایتِ موقعیتِ زنانه را از آن نگاه تلخ و بعضا جبراندیش فیلم‌های میزوگوچی جدا می‌کند. و در اشاره به آن کیفیتی که فیلم روی پرده جلوه می‌کند همین بس که کوروساوا بارها ستایش‌گر آن شیوه‌ی پرجزئیاتی بود که ناروسه قاب‌هایش را کنار هم می‌چید – سکانسی مشهور از این فیلم در همان دقایق آغازین که گفتگویی چند نفره را با طرح پیچیده‌ی تدوینی به مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از ارائه‌ی اطلاعات، گسترش شخصیت و فضاسازی از طریق تقسیم فضای قاب به پس‌زمینه و پیش‌زمینه می‌کند در کنار هر چیزِ دلپذیرِ دیگرِ به یاد مانده از آن سالِ پراتفاقِ ساختش – 1960 – قرار می‌گیرد.

این یادداشتِ کوچک فقط یادآوری‌ای بود از فیلم و فیلمسازی که کمتر از آن‌ها در جاهای دیگر صحبتی به میان می‌آید. بهانه‌ی یادآوری اما خبرِ درگذشتِ دو روز پیشِ هیدکو تاکامینه‌ی نازنین است که علاوه بر آنکه جزئی (معمولا) ثابت از استتیکِ سینمای ناروسه بود، به عنوان یکی از مهمترین بازیگران سینمای آن دوره‌ی ژاپن در چندین فیلمِ برجسته‌ی دیگر از یاسوجیرو اُزو تا کوبایشی نیز بازی کرده بود. … یادش، البته که برای سینما گرامی خواهد ماند!