باراندازهای نیویورک

 

 

باراندازهای نیویورک (1928 – یوزف فن اشترنبرگ) – ****

انتشار مجموعه‌ DVD‌های سه فیلم صامتِ یوزف فن اشترنبرگ – دنیای تبهکاران، آخرین فرمان و باراندازهای نیویورک - توسط کرایترین، در مجموعه‌ای نفیس و با کیفیتی که جز شگفتی بر جا نمی‌گذارد، از چندین نظر یکی از اتفاق‌های مهم سینمایی امسال است. «پر شدن یکی دیگر از حفره‌های تاریخ سینمایی» تعبیری بود که کریستین تامپسون برایش به کار برد. حفره‌ای که با از میان رفتنش یکی از مهمترین فیلمسازان سه دهه‌ی اول سینما را در سیمایی متفاوت‌ از آنچه در ترکیبِ همیشگی «اشترنبرگ/دیتریش»ی‌اش دیده شده به تصویر می‌کشد …

 

«باراندازهای نیویورک، نقطه‌ی پایان بسیاری از سفرها، آغاز بسیاری از ماجراها» و این یکی از اولینِ‌ این ماجراها که به روی‌ پرده‌ی سینما راه می‌یابد. سال 1928 است و با یک حسابِ تقویمی آخرین سالِ رسمی سینمای صامت که اختتامیه‌ای باشکوه نیز برای آن هست – مصائب ژاندارکِ درایر، فیلمبردار و کشتی بخار بیل جونیورِ باستر کیتن، بادِ شوستروم، آرسنال داوژنکو، اکتبر آیزنشتاین، پول مارسل لربیه، سیرکِ چاپلین، ملکه کلی و مارش عروسی اریک فن اشتروهایم، … و همراه با دیگران اشترنبرگ نیز یکی از بهترین‌‌هایش را می‌سازد. ساده در داستان‌گویی اما غنی و اعجاب‌انگیز در نظام تصویری‌اش، باراندازهای نیویورک یک شب و یک روز از توقف کشتی بخاری در اسکله‌ی نیویورک  را روایت می‌کند، جایی که خدمه‌ی کشتی خسته از سفر طولانی غریزه و شانس را امتحان می‌کنند. جرج بنکرافت، که یک سال پیشتر گنگستر دنیای تبهکاران اشترنبرگ نیز بود، اینجا کوره‌بان زمختی است که مواجه‌اش با زنی احتمالا روسپی (بتی کامپسون) و رسیده به بن‌بستِ زندگی داستان فیلم را رقم می‌زند. اما این نه فیلمِ داستان که فیلم فضاهاست، شبِ مه گرفته‌ و پر از سایه‌های بارانداز، کافه‌ی مملو از جمعیتی که حرکت‌های طولانی و چرخش‌های متعدد دوربین اشترنبرگ فضایش را بازمی‌سازد و اتاقی حقیر در بالای کافه که ذره ذره عشق دو قهرمان فیلم را شکل می‌دهد. تجربه‌های اشترنبرگ با فضای درون قاب، در چیدن جزئیاتی از صحنه در پیش‌زمینه و انتقال شخصیت‌ها و کنش‌ها به پس‌زمینه – کاری که بعدها ماکس افولس به کمال رساند – و یا خلق پسزمینه‌هایی با جزئیاتِ شگفت‌انگیز وقتی که کنش‌ها در پیش‌زمینه رخ می‌دهند، اینجا یکی از کامل‌ترین فرم‌های خود را می‌یابد. او بسیار به عنوان فیلمسازی سبک‌گرا ستایش شده که پلات بیشتر برایش بهانه‌ای است برای چنگ زدن به لحظات حسی دست‌نایافتنی، تابلوهای آبستره و فضاهای تیره و تار، اما حالا با دیدن باراندازهای نیویورک است که آدمی وسوسه می‌شود که شیطنت‌بار فکر کند که آن هفت فیلم معروفِ دیتریشی دوره‌ی ناطق (بین باراندازها … و فرشته‌ی آبی فقط یک آذرخش فاصله است) به دلیل شیفتگی او به شخصیت اصلی و مکثش بر او عملا بسیاری از توانایی‌های بصری او را به درجه‌ی دوم اهمیت بردند.

شاید این تصویرها به عنوان نمونه‌ای از بی‌شمار بهتر بتوانند بلوغ بصری فیلمی را که هشتاد و چند سال از ما فاصله گرفته نشان دهند … 

تکمله: این پُست از وبلاگِ احسان خوشبخت را هم ببینید.